Badania olejów: jak rozpoznać jakość i skład? Praktyczny przewodnik

Analiza oleju to niezbędne narzędzie zarówno dla producentów, jak i świadomych konsumentów, którzy chcą wiedzieć, co naprawdę znajduje się w butelce z napisem „oliwa extra virgin” lub „olej nierafinowany”. W artykule wyjaśniamy, na czym polega badanie oleju, jakie są najważniejsze parametry chemiczne oraz jak rozpoznać olej nierafinowany na podstawie wyników laboratoryjnych.

Czym jest analiza oleju?

Analiza oleju to kompleksowy zestaw badań fizykochemicznych, które pozwalają określić jakość, świeżość oraz stopień przetworzenia oleju roślinnego. Najczęściej bada się:

• Oliwę z oliwek

• Olej rzepakowy

• Olej słonecznikowy

• Olej lniany

• Tłuszcze egzotyczne, np. kokosowy czy z awokado

Wyniki takich analiz są podstawą do oceny, czy dany produkt spełnia normy handlowe i zdrowotne.

Kluczowe parametry chemiczne w badaniu oleju

1. Liczba nadtlenkowa (POV – peroxide value)

To jeden z najważniejszych wskaźników świeżości tłuszczu. Liczba nadtlenkowa mówi nam, ile związków utlenionych (nadtlenków) znajduje się w oleju. Im wyższy poziom POV, tym bardziej zaawansowany proces jełczenia tłuszczu.

➡️ Świeży olej: liczba nadtlenkowa < 10 meq O₂/kg➡️ Zjełczały olej: POV > 20 meq O₂/kg

2. Liczba kwasowa (AV – acid value)

Liczba kwasowa wskazuje na zawartość wolnych kwasów tłuszczowych. To parametr, który rośnie w wyniku degradacji tłuszczu. Wysoka wartość świadczy o niskiej jakości lub złym przechowywaniu oleju.

➡️ Dobra jakość: liczba kwasowa < 4 mg KOH/g➡️ Zła jakość: AV > 6 mg KOH/g

3. Liczba jodowa (IV – iodine value)

Liczba jodowa informuje o stopniu nienasycenia tłuszczu. To cecha charakterystyczna danego rodzaju oleju, ale również wskaźnik jego autentyczności. Im wyższa liczba jodowa, tym więcej wiązań nienasyconych, co ma znaczenie dla wartości odżywczych i trwałości.

Olej	Średnia liczba jodowa
Oliwa z oliwek	75–90
Olej rzepakowy	94–120
Olej lniany	170–204

Jak rozpoznać olej nierafinowany?

Olej nierafinowany to tłuszcz tłoczony na zimno, który nie został poddany chemicznej rafinacji. Aby mieć pewność, że produkt jest autentyczny, warto sprawdzić:

• Barwę i zapach – olej nierafinowany ma intensywny zapach i ciemniejszy kolor.

• Parametry chemiczne:

  • Liczba kwasowa – zwykle wyższa niż w olejach rafinowanych.

  • Liczba nadtlenkowa – niższa, jeśli olej jest świeży.

  • Obecność naturalnych związków bioaktywnych, np. polifenoli.

W laboratorium można również wykonać profil kwasów tłuszczowych, co pozwala wykryć ewentualne domieszki lub fałszerstwa.

Dlaczego warto badać olej?

• ✅ Dla potwierdzenia jakości surowców w przemyśle spożywczym

• ✅ Dla producentów eko i BIO żywności

• ✅ Dla importerów i eksporterów

• ✅ Dla klientów indywidualnych, którzy chcą wiedzieć, co kupują

Badanie oleju to skuteczny sposób na ocenę jego jakości, świeżości oraz autentyczności. Kluczowe wskaźniki takie jak liczba nadtlenkowa, liczba kwasowa i liczba jodowa dostarczają cennych informacji, które pomagają rozpoznać olej nierafinowany i unikać produktów niskiej jakości. Jeśli zależy Ci na zdrowiu i smaku, warto zainwestować w profesjonalną analizę oleju.